تعریف مسیر بحرانی
یکی از موارد و ابهامات گیج کننده ای که برای تازه کارهای حوزه برنامه ریزی و کنترل پروژه همیشه مطرحه اینه که بلاخره ما نفهمیدیم اگه طولانی ترین مسیره پس چرا کوتاه ترینه و از اینجور تحلیل ها، من میخوام هم یه توضیح خلاصه پیرامون این ابهام بگم و هم تفاوت تعریف مسیر بحرانی از زاویه دید رایج عمومی و هم زاویه دید نرم افزارها بگم.
ببینید دوستان مسیر بحرانی رو تو کتاب ها عمدتا اینجوری تعریف میکنن، طولانی ترین مسیر شبکه هست که کوتاه ترین زمان اجرای پروژه را نشان میده، خب تو این تعریف تکلیف طولانی ترین مسیر شبکه تقریبا برای همه واضحه، و خلاصشم اینه که یسری فعالیت بصورت منطقی با هم در ارتباط هستند که منجر میشن طولانی ترین مسیر در شبکه شکل بگیره، ولی ابهام سر اینه که پس چرا میگیم کوتاه ترینه زمان اجرای پروژه؟ دلیل این ابهام اینه که دوستان خودشون این جمله کوتاه ترین زمان رو ناخواسته با واژه “مسیر” ارتباط میدن و فکر میکنن این هم از جنس مسیر هست، حالا اگه بجای اصطلاح کوتاه ترین زمان اجرای پروژه بهشون بگیم که نه منظورش حداقل زمان لازم برای تکمیل پروژه هست دیگه زود براشون جا میفته.
پس بهتره بگیم که مسیر بحرانی طولانی ترین مسیر شبکه هست که حداقل زمان لازم برای تکمیل پروژه را نشون میده، این بنظرم خیلی بهتره.
حالا تو خیلی از جاها تعاریف دیگه ای هم برای مسیر بحرانی میگن که خیلی هم مناسب نیستن، مثل این تعریف، “به فعالیت های با شناوری صفر و منفی فعالیت بحرانی گفته می شود” یعنی اینکه بیشتر دارن از زاویه دید نرم افزار به قضیه نگاه میکنن.
داستان از این قراره که با توجه به اینکه نرم افزارهای موجود دارای قابلیت های هستن که قادرن مقدار شناوری فعالیت ها را به صفر برسونن (مثلا با گذاشتن قید و یا گذاشتن تاریخ های سررسید یا همون دد لاین) به این نتیجه خواهیم رسید که تعریف مسیر بحرانی در حالت عادی که طولانی ترین مسیر شبکه هست و یک روز تاخیر در اجرای فعالیت های این مسیر باعث یک روز تاخیر در کل پروژه خواهد شد، با تعریفی که نرم افزارها از مسیر بحرانی دارن تا حدودی متفاوت هست، و دلیل این تفاوت اینه که فعالیتی که بدلیل داشتن قید سخت و یا تاریخ سر رسید بحرانی شدن چنانچه با تاخیر شروع و یا خاتمه پیدا کند باعث تاخیر در خاتمه پروژه نخواهند شد.
نتیجه این مطلب اینه که زمانی که داریم تعریف مسیر بحرانی رو برای کسی توضیح میدیم باید حواسمون به دو چیز باشه که قاطی نکنه، اول اینکه بجای کلمه “کوتاه ترین زمان” بهتره “حداقل زمان لازم” رو بگیم و دوم اینکه حتما تفاوت تعاریف رو از زاویه دید عمومی و نرم افزاری هم بگیم.
نویسنده یادداشت: عباس مقدسی
