تصمیم گیری با معیارهای چند گانه
فکر کنم تا بحال هر انسانی در زندگی خود با تصمیم های زیادی روبرو بوده است بعضی از این تصمیمات بزرگ و بعضی نیز کوچک بوده اند. سوالی که مطرح می شود آیا در تصمیم گیری های خود موفق بوده اید؟ آیا از روش های علمی به عنوان ابزار تصمیم گیری استفاده کرده اید؟
فرض کنید قصد رفتن به مسافرت را دارید و تصمیم گیری اندکی برایتان مشکل می باشد که به کجا سفر کنید. معیارهای زیادی برای انتخاب مکان مسافرت پیش روی شماست به عنوان مثال معیار اماکن زیارتی، اماکن تفریحی، هزینه سفر، و دهها معیار دیگر. همچنین شهرهای زیادی نیز ممکن است مد نظرتان باشد. آیا در انتخاب مکان برای سفر به نظرات دیگران نیز اهمیت می دهید.
اگر تصمیم گیری برایتان مشکل است یک ابزار مفید بنام تصمیم گیری چند معیاره(MCDM) ناجی شما خواهد بود. این ابزار همانطور که از نامش پیداست در مواقعی که چندین معیار وجود داشته باشد بهترین تصمیم گیری را ارائه می دهد، حال این تصمیم گیری می تواند خرید یک خانه باشد، انتخاب محل برای احداث کارخانه باشد و یا هر چیزی که در آن هدف انتخاب باشد. مدتی پیش یک مقاله جالب دیدم که اتفاقا در یکی از کنفرانس های داخلی نیز چاپ شده بود، موضوع آن “انتخاب همسر به روش AHP” بود. خیلی جالبه برای انتخاب همسر هم از روشهای تصمیم گیری چند معیاره استفاده شده.
حال سوالی که ممکن از ذهنتان بیاید این است که چگونه از این ابزار استفاده کنیم. در پاسخ باید گفت این تکنیک شامل روشهای مختلفی است که هر کدام الگوریتم مخصوص خود را دارند. اگر بخواهیم دسته بندی برای این تکنیک ها ارائه دهیم به صورت زیر می باشد:
تکنیک های کلاسیک تصمیم گیری چند معیاره
این تکنیک ها از دیرباز در حل مدل های تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گرفتند اولین روش و در واقع پرکاربردترین این روشها، تکنیک فرایند سلسله مراتبی (AHP) است این روش توسط آقای توماس ساعتی ارائه شد وی در این مدل چند سطح را معرفی کرد اولین سطح، هدف است یعنی هدف ما از تصمیم گیری چیست. دومین سطح، معیار یا Criteria است این سطح شاخص هایی است که ما را در رسیدن به هدف یاری می کند. سومین سطح آلترناتیو و یا گزینه های مدل است به عنوان مثال در مساله مسافرت، گزینه ها می تواند شهرها باشند که قصد مسافرت به آن ها را داریم.
روش بعد تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP) است این روش نیز توسط آقای ساعتی ارائه شد این تکنیک کامل شده روش AHP است یعنی مدل را به صورت شبکه در نظر می گیرد کلیه مفروضات روش ANP همانند AHP است.
البته تکنیک های بسیار زیادی وجود دارد اما این دو تکنیک پرکاربردترین آنها هستند. که البته می توان آن ها را در محیط های فازی نیز پیاده سازی کرد. قبل از اینکه به محیط فازی بپردازیم اجازه دهید یک مقدمه خدمتتان عرض کنم. همیشه در کلام افراد یکسری ابهامات وجود دارد مثلا به یک فرد 90 کیلویی ممکن است بگویید چاق، به یک فرد 100 کیلویی نیز چاق بگویید اما آیا چاق بودن این دو درجه یکسانی دارد. این یعنی ابهامی در کلام وجود دارد آقای لطفعلی زاده پدر منطق فازی این تئوری را بیان نمود و محیط فازی را برای حذف ابهامات کلامی افراد ارائه نمود. حال وقتی می گوییم روش های تصمیم گیری چند معیاره در محیط فازی یعنی همان ابهامات کلامی افراد حذف شوند و نتیجه بهتری عاید شود.
به عنوان مثال پیاده سازی روش AHP در محیط فازی دارای سه رویکرد است:
1- روش AHP فازی چانگ
2- روش AHP فازی بهبود یافته
3- روش AHP فازی میخایلوف.
این تکنیک ها برای حل مدل AHP در محیط فازی مورد استفاده قرار می گیرند.
تکنیک های نوین تصمیم گیری چند معیاره
این تکنیک ها معمولا از سال 2006 به بعد ارائه شدند آقای zavadskas را می توان پدر روشهای نوین تصمیم گیری چند معیاره نامید که روشهای زیاد ومعروفی مانند روش ARAS، WASPAS ، مورا و مولتی مورا، EDAS و کوداس وچندین روش دیگر توسط این محقق ارائه شدند. البته یک روش بنام روش بهترین-بدترین (BWM) توسط یک ایرانی بنام دکتر جعفر رضایی در سال 2015 ارائه شد و به سرعت یکی از تکنیک های محبوب تصمیم گیری چند معیاره شد که در بیشتر مقالات و پایان نامه ها از این تکنیک استفاده می شود.
جمع بندی
تصمیم گیری چند معیاره علاوه بر زمینه هایی که در آکادمیک مورد استفاده قرار می گیرد در دنیای واقعی نیز بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. محققان زیادی بر روی این مقوله تحقیقات زیادی کرده اند و تقریبا هر سال تکنیک های جدید ارائه می شود. دانشجویان وعلاقه مندان نیز با بکارگیری این تکنیک ها می توانند مقالات و پایان نامه های متفاوت ارائه دهند در این زمینه وبسایت صنایع بیست با بهره گیری از متخصصان خبره شما را در امر تصمیم گیری چند معیاره یاری می کنند. پیاده سازی این تکینک ها در محیط های فازی و خاکستری نیز به جذابیت و کاربرد بیشتر آن ها می افزاید.
دوستان عزیز جهت مشاوره و انجام تمامی روشهای تصمیم گیری چند معیاره با ما تماس بگیرید | 09338859181
