کارت امتیازی متوازن
مهندسی صنایع// در دهه ۱۹۹۰ میلادی مدل کارت امتیازی متوازن (Balanced Score Card) بعنوان یک روش نوین ارزیابی عملکرد و سپس بعنوان ابزاری جهت کمک به تحقق استراتژی و یا بعبارتی برای مدیریت بر استراتژی، توسط رابرت کاپلان استاد صاحب نام دانشگاه هاروارد و دیوید نورتن مشاور برجسته مدیریت در امریکا مطرح شد و از سوی صاحبنظران مدیریت و مدیران سازمانها به شدت مورد استقبال قرار گرفت.
بر اساس تحقیقی که توسط گارتنر گروپ (Gartner Group) انجام شد، بیش از ۵۰ درصد از شرکت‌های بزرگ آمریکایی از سیستم کارت امتیازی متوازن استفاده می‌کنند. بیش از نیمی از شرکت‌های مهم در آمریکا، اروپا و آسیا از رویکردهای کارت امتیاز متوازن بهره می‌گیرند که البته این مقدار در خاورمیانه و آفریقا نیز روندی صعودی در پیش دارد. در یک مطالعه‌ی جهانی که توسط بین اَند کو (Bain & Co) انجام شد، روش کارت امتیازی متوازن به عنوان پنجمین ابزار مدیریتی پرکاربرد در دنیا معرفی شد. این روش همچنین توسط ویراستارهای مجله‌ی هاروارد بیزنس ریویو (Harvard Business Review) به عنوان یکی از تأثیرگذارترین ایده‌های کسب‌و‌کار در ۷۵ سال گذشته انتخاب شد.
سیستم کارت امتیازی متوازن همچنان در حال تکامل است و از یک چارچوب ساده‌ی سنجش عملکرد، به یک سیستم مدیریتی و برنامه‌ریزی استراتژیک کامل تبدیل شده است. ابزار کارت امتیازی متوازن جدید، برنامه‌ی استراتژیک سازمان را از یک سند جذاب اما منفعل به یک سلسله فرامین روزانه برای سازمان تبدیل کرده است. این سیستم چارچوبی فراهم می‌آورد که نه تنها به سنجش عملکرد کمک می‌کند، بلکه به برنامه‌ریزان هم کمک می‌کند تا ببینند چه چیزهایی باید انجام شود و مورد سنجش قرار بگیرد. در واقع سیستم کارت امتیازی متوازن مدیران را قادر می‌سازد تا استراتژی‌های خود را به اجرا در بیاورند.
چهار فرآيند كارت امتيازی متوازن
مديران با به كار بردن روش ارزيابي متوازن ديگر صرفاً بر معيارهاي مالي كوتاه مدت به عنوان تنها ملاك سنجش عملكرد سازمان تكيه نمي كنند، بلكه روش ارزيابي متوازن اين امكان را به مديران مي دهد تا از طريق چهار فرآيند مديريتي جديد، چه به صورت منفرد و يا متعامل با يكديگر، اهداف بلندمدت و راهبردي را با اقدامات كوتاه مدت مرتبط سازند. اين چهار فرآيند عبارتند از:
فرآيند ترجمه چشم انداز
اين فرايند به مديران كمك مي كند تا در خصوص چشم انداز و استراتژي سازمان به توافق جمعي دست يابند. چشم انداز و استراتژي سازمان مي بايست به صورت يكپارچه و تحت عبارات و واژه هايي بيان شود كه بتوان آنها را به اهداف و شاخص هاي ارزيابي مورد توافق تمام مديران اجرايي تبديل كرد.
فرآيند برقراری ارتباط و پيوند
اين فرايند به مديران اجازه مي دهد تا استراتژي خود را به سطوح بالا و پايين سازمان انتقال داده و آن را به اهداف فردي و بخشهاي مختلف سازمان پيوند دهند. سابقاً، هر يك از بخش هاي سازمان از طريق عملكرد مالي مربوط به خود مورد ارزيابي قرار مي گرفت و انگيزه هاي فردي با اهداف كوتاه مدت مالي در پيوند بود. اما روش ارزيابي متوازن راه اطمينان بخشي پيش روي مديران قرار مي دهد تا در ضمن اطلاع تمام سطوح سازمان از استراتژي هاي بلندمدت، بخشهاي مختلف سازمان نيز با استراتژي سازمان همسو و همراستا گردند.
برنامه ريزی كسب و كار
اين فرايند سازمان هاي را قادر مي سازد تا برنامه هاي كسب و كار خود را با برنامه هاي مالي مرتبط و يكپارچه سازند. تقريباً امروزه تمام سازمانها برنامه هاي تحول گوناگوني را اجرا مي كنند و هر كدام قهرمانان، رهبران، و مشاوران خاص خود را دارند كه زمان و انرژي زيادي از مديران ارشد ا جرايي را به خود اختصاص مي دهند. از طرفي، مديران با اين مشكل روبرو هستند كه برنامه ها و ابتكارات اجرايي متفاوت را براي تحقق اهداف استراتژيك خود يكپارچه سازند و اين در حالي است كه چنين وضعيتي در كشور ما مكرراً نتايج نااميد كننده و ناكامي هاي بسياري در پي دارد.
بازخورد و يادگيری
اين فرايند ظرفيت سازمان را از بابت يادگيري استراتژيك افزايش مي دهد. بازخورد و بازنگري فرآيندها با توجه به اين امر كه آيا افراد و بخشهاي مختلف سازمان به اهداف مالي بودجه شده، دست يافته اند يا خير، مورد توجه قرار مي گيرد. با قرار گرفتن روش ارزيابي متوازن در كانون سيستم هاي مديريت سازمان، امكان نظارت بر نتايج كوتاه مدت از سه ديدگاه ديگر، يعني مشتريان، فرآيندهاي داخلي و يادگيري و رشد ميسر شده و استراتژي بر اساس عملكرد اخير سازمان مورد ارزيابي قرار مي گيرد. بدين ترتيب روش ارزيابي متوازن موجب اصلاح استراتژي سازمان و يادگيري بلادرنگ و مستقيم خواهد شد.
